اختلال زبان چیست؟
اختلال زبان به وضعیتی گفته می‌شود که در آن کودکان در بیان افکار خود و درک صحبت‌های دیگران مشکل دارند. این مسئله ربطی به شنوایی ندارد و ممکن است در کودکان خردسال به شکل مشکلات در گفتار و زبان بروز کند. اختلال زبان اغلب در سنین ۲ تا ۴ سال شناسایی می‌شود و نیاز به بررسی و ارزیابی تخصصی دارد.
علائم اختلال زبان در بیان
علائم اختلال زبان در گفتار شامل موارد زیر است:
- استفاده محدود از واژگان نسبت به کودکان هم‌سن
- مشکل در تشکیل جملات صحیح و منسجم
- اختلال در ترتیب کلمات یا بیان افکار
- تکرار پرسش‌ها هنگام فکر کردن به پاسخ
- استفاده نادرست از زمان‌ها (گذشته، حال یا آینده)
چندین مورد از این علائم در رشد طبیعی زبان ممکن است دیده شود، اما اگر دائمی باشند و بهبود نیابند، احتمال وجود اختلال زبان وجود دارد.
علائم مربوط به درک زبان
یکی از جنبه‌های کلیدی اختلال زبان، مشکل در درک صحبت‌های دیگران است. کودک ممکن است دستورالعمل‌ها یا پرسش‌های ساده را متوجه نشود. به عنوان مثال، کودکی که در ۱۸ ماهگی قادر به پیروی از یک دستور ساده نیست یا در ۳۰ ماهگی به سوالات پاسخ نمی‌دهد، ممکن است نیاز به ارزیابی تخصصی داشته باشد.
دلایل اختلال زبان
علت اختلال زبان در بسیاری از موارد ناشناخته است، اما عوامل ژنتیکی، آسیب مغزی، مشکلات شنوایی یا اختلالات سیستم عصبی مرکزی می‌توانند نقش داشته باشند. همچنین، اختلال زبان ممکن است با اختلالات دیگر مانند اوتیسم یا مشکلات یادگیری همراه باشد.
توجه داشته باشید که اختلال زبان با هوش کودک ارتباط مستقیم ندارد و بسیاری از کودکان با هوش طبیعی ممکن است در زمینه زبان و گفتار نیاز به حمایت داشته باشند.
نقش والدین در بهبود مهارتهای زبان
والدین و مراقبان اصلی‌ترین معلمان کودک هستند. برخی روش‌های موثر برای تقویت زبان شامل موارد زیر است:
- پاسخ به صداها و حرکات اولیه کودک
- تکرار و گسترش جملات کودک
- گفتگو درباره محیط و اشیاء اطراف
- خواندن کتاب، قصه گفتن و شعرخوانی
- تشویق به تعامل و بیان احساسات
این فعالیت‌ها باید در طول بازی و فعالیت‌های روزمره انجام شوند تا مهارتهای زبانی و شناختی کودک تقویت شود.
تشخیص اختلال زبان
تشخیص دقیق اختلال زبان توسط متخصص گفتار و زبان انجام می‌شود. ارزیابی شامل بررسی توانایی‌های بیانی و دریافتی کودک، شنوایی و تطابق رشد زبان با سن کودک است. کودکان دو زبانه نیز ممکن است همان مراحل رشد زبان را با کمی تاخیر طی کنند که نیاز به ارزیابی دقیق دارد.
روش‌های درمان اختلال زبان
درمان شامل روش‌های تخصصی گفتار درمانی و زبان درمانی است:
- جلسات فردی با متخصص گفتار و زبان
- جلسات گروهی برای تمرین تعامل اجتماعی و گفتار
- آموزش والدین برای تمرین در منزل
- همکاری با مدارس و معلمان برای پیگیری پیشرفت کودک
مداخله زودهنگام نقش بسیار مهمی در موفقیت درمان دارد و می‌تواند تأثیرات طولانی‌مدت اختلال زبان را کاهش دهد.
مراقبت در منزل
والدین می‌توانند با روش‌های ساده زیر، روند درمان را در خانه تقویت کنند:
- واضح و آهسته صحبت کردن
- صبر و انتظار برای پاسخ کودک
- ایجاد محیط آرام و بدون استرس
- استفاده از دستورات کوتاه و ساده
- پیگیری تعامل کودک با معلمان و فعالیت‌های کلاسی
پیامدها و پیشگیری
اختلال زبان حل نشده می‌تواند در بزرگسالی منجر به مشکلات اجتماعی، تحصیلی و رفتاری شود. هرچند پیشگیری کامل ممکن نیست، اما با همکاری والدین، متخصصین گفتار و زبان و مدارس می‌توان اثرات این اختلال را به حداقل رساند.
نتیجه‌گیری
مرکز درمانی و توانبخشی مهر با تیم متخصص و برنامه‌های درمانی فردی، محیطی امن و حرفه‌ای برای ارزیابی و درمان اختلالات زبان و گفتار فراهم کرده است. با مداخله زودهنگام و همکاری والدین، کودکان می‌توانند مهارتهای زبانی خود را تقویت کرده و در مسیر رشد سالم قرار بگیرند.
